Dieta ptaków egzotycznych — najczęstsze błędy żywieniowe

Dowiedz się, jaki wpływ na zdrowie ptaków ma niedobór wapnia, witaminy D₃ i A? Jak dochodzi do stłuszczenia wątroby i jakie są jego objawy? Jakie problemy zdrowotne wynikają z nieprawdłowej diety u ptaków egzotycznych? I jak unikać błędów żywieniowych?

Błędy żywieniowe a problemy zdrowotne u ptaków egzotycznych

Wiele problemów zdrowotnych u ptaków egzotycznych jest związanych z błędami żywieniowymi. Obejmują one:

Reklama

• monodietę (np. złożoną z samej mieszanki ziaren),
• podawania niezbilansowanego pokarmu.

Pokarm ten najczęściej zawiera za dużą ilość tłuszczu lub zbyt małą ilość witamin, szczególnie A oraz D₃ i związków mineralnych (głównie wapnia).

Skutki nieprawidłowej diety ptaków egzotycznych mogą być widoczne dopiero po wielu latach. Gdy organizm zwierzęcia jest niejako na skraju wytrzymałości, a kluczowe narządy, jak wątroba czy nerki, stają się niewydolne. W wielu przypadkach stosowanie nieprawidłowej diety u ptaków egzotycznych wynika z niewiedzy opiekunów o żywienia ptaków. Szczególnie w okresie, gdy uczą się one samodzielnie przyjmować pokarm i są otwarte na wszelkie nowości.

Podawanie ptakom mało urozmaiconego pokarmu na tym etapie może skutkować:

• niechęcią do spożywania różnorodnych produktów w przyszłości,
• poważnymi trudnościami w przestawieniu zwierzęcia na prawidłową dietę.

Przed takimi samymi wyzwaniami stoją opiekunowie ptaków, głównie papug, utrzymywanych przez wiele lat na nieprawidłowej diecie. Właściciele często zniechęcają się przy pierwszych próbach podawania świeżych pokarmów, jak owoce i warzywa, gdy podopieczny nie jest nimi zainteresowany. Zachęcenie i przekonanie zwierzęcia do nowych pokarmów często jest sporym wyzwaniem oraz wymaga dużo pracy i cierpliwości.

Niedobór wapnia i/lub witaminy D₃ w diecie ptaków egzotycznych

Niedobór wapnia diagnozuje się najczęściej u:

• ptaków młodych (w trakcie lub tuż po okresie wzrostu),
• samic składających jajka,
• papug żako.

U piskląt w okresie wzrostu może dojść do rozwoju krzywicy oraz złamań kości. Skutkuje to:

• nieprawidłowym rozwojem układu szkieletowego,
• wykrzywieniem kości kończyn.

Może to mieć wpływ na rozwój innych chorób w przyszłości, jak np. zapalenie skóry podeszwy przy nierównomiernym obciążaniu kończyn.

U samic w okresie rozrodczym mogą pojawiać się problemy ze zniesieniem jajka (tzw. zaparcie jaja). Jest to wynikiem osłabionej kurczliwości mięśniówki jajowodu (wapń jest niezbędny do skurczu mięśni) oraz nieprawidłowego wykształcenia skorupki jaja. Silny niedobór wapnia w diecie ptaków egzotycznych może skutkować pojawieniem się drżeń mięśni, silnym osłabieniem z przyjęciem pozycji leżącej, a nawet drgawkami – takie objawy najczęściej obserwuje się u żako.

Przy długotrwałym niedoborze wapnia może dochodzić do zmniejszenia ilości tego pierwiastka w kościach, co wiąże się z osłabieniem ich struktury i zwiększonym ryzykiem złamań.

Niedobór wapnia bardzo często jest związany z niedoborem witaminy D₃ (cholekalcyferolu). Witamina D₃ podobnie jak u ssaków wytwarzana jest w aktywnej formie w wyniku ekspozycji na promieniowanie UVB. Cholekalcyferol wpływa na metabolizm wapnia. Reguluje jego wchłanianie i wydalanie. Z tego powodu ważne jest, by ptaki zażywały kąpieli słonecznych w okresie od wiosny do wczesnej jesieni (w ciepłe, bezwietrzne dni)

Na rynku dostępne są także lampy UV przeznaczone dla ptaków. Jeśli decydujesz się na takie rozwiązanie, przestrzegaj zaleceń producenta dotyczących odległości od klatki oraz czasu stosowania. Nie należy stosować lamp UV przeznaczonych dla gadów! Ich używanie, podobnie jak nieprawidłowe użytkowanie lamp przeznaczonych dla ptaków, może skutkować oparzeniami skóry i uszkodzeniami rogówki oka.

W zapobieganiu niedoborom wapnia ważny jest stały dostęp do jego źródeł, jak sepia czy kamień mineralny. Jeśli ptaki nie są zainteresowane spożywaniem wapnia w tej formie – konieczne może być, po konsultacji z lekarzem weterynarii, wprowadzenie suplementów diety w wodzie do picia lub pokarmie.

Niedobór witaminy A w diecie ptaków egzotycznych

Według źródeł naukowych najbardziej wrażliwe na niedobór witaminy A są papugi amazonki. Jednak ten problem obserwuje się też u innych gatunków, jak nimfy czy kanarki. Witamina A jest niezbędna do prawidłowego rozwoju komórek nabłonkowych, pokrywających drogi oddechowe i przewód pokarmowy. Specyficznym rodzajem nabłonka jest także naskórek.

Zarówno niedobór, jak i przedawkowanie witaminy A prowadzą do nieprawidłowego wykształcania się nabłonków. To skutkuje zaburzeniem ich funkcjonowania.
Na tym podłożu mogą rozwijać się różne choroby:

• dróg oddechowych (np. zapalenie zatok, powstawanie rhinolitów, aspergiloza).
• przewodu pokarmowego (np. infekcje bakteryjne, kandydoza).

Spośród ptaków egzotycznych amazonki i barwnice mają większe zapotrzebowanie na witaminę A. Kanarki o żółtym, pomarańczowym i czerwonym ubarwieniu potrzebują beta-karotenów do wytwarzania barwników odpowiadających za kolor piór.

Pokarmem dla ptaków egzotycznych bogatym w witaminę A i beta-karoten są:

• pomarańczowe i czerwone warzywa (marchewka, papryka, bataty, dynia),
• niektóre liściaste (np. jarmuż, szpinak),
• niektóre owoce (brzoskwinie, morele, śliwki, wiśnie).

Suplementy diety zawierające witaminę A podawaj ostrożnie. Stosuj się do zaleceń lekarza weterynarii, ponieważ możesz je przedawkować.

Stłuszczenie wątroby – skutek nieprawidłowej diety ptaków egzotycznych

Nieprawidłowo zbilansowana dieta ptaków egzotycznych oparta na mieszance ziaren często niesie za sobą negatywne konsekwencje w postaci otyłości i stłuszczenia wątroby. Ptaki zwykle wybierają nasiona zawierające dużą ilość tłuszczu (np. słonecznik). Efekty są widoczne dopiero po dłuższym czasie, a proces chorobowy może być nieodwracalny. Szczególnie gdy doszło już do marskości wątroby, a ptak nieprzyzwyczajony do różnorodnych, zdrowych pokarmów odmawia jedzenia czegokolwiek poza mieszanką ziaren.

Choroby wątroby u ptaków egzotycznych mogą objawiać się w bardzo różny sposób – zwykle dochodzi do pogorszenia stanu piór oraz warstwy rogowej dzioba i pazurów. Pióra mogą być podatne na uszkodzenia mechaniczne (kruche i łamliwe) oraz przebarwione. Szczególnie w przypadku ptaków o zielonym upierzeniu, u których pojawiają się ciemne przebarwienia.

Dziób i pazury często przerastają, a ich powierzchnia jest nierówna, łuszcząca się. W bardziej zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się objawy niewydolności wątroby, takie jak:

• żółte lub zielone zabarwienie moczanów (część kałomoczu ptaków, która normalnie jest biała),
• wymioty,
• biegunka,
• brak apetytu,
• apatia.

Dieta ptaków egzotycznych – podsumowanie

• Skutki nieprawidłowej diety ptaków egzotycznych mogą być widoczne dopiero po wielu latach.
• Choroby wynikające z niewłaściwego żywienia są częste u ptaków egzotycznych.
• Przy podejrzeniu niektórych problemów zdrowotnych związanych z nieprawidłową dietą ptaków egzotycznych przeprowadź dokładną diagnostykę. Zrób badania krwi oraz rentgen. Pomoże to w dokładniejszej ocenie stanu ptaka oraz zaplanowaniu optymalnego leczenia.

autor: lek. wet. Ines Daszkowska