Spis treści
Majestatyczne, niezależne i skrywające boskie dusze – tak postrzegano koty w Egipcie w czasach starożytności. Boginię miłości, płodności, macierzyństwa i ogniska domowego przedstawiano jako kobietę z głową kota. Przenieś się razem z nami do starożytności i zobacz, jaką rolę odgrywały wtedy koty w Egipcie i dlaczego. Oto historia kotów w starożytnym Egipcie.
Kult kotów w starożytnym Egipcie
W starożytnym Egipcie panował politeizm. Mieszkańcy wierzyli, że zmumifikowane koty są pośrednikami między bogami a poprzednimi właścicielami. Miały one ułatwiać przepływ modlitwy, a jednocześnie zagwarantować szczęście żyjącym. Według badaczki dr Julii Troche* z Uniwersytetu Missouri koty w Egipcie starożytnym nie były zwykłymi zwierzętami, ale traktowano je jak „naczynia, które bogowie wybierali sobie do zamieszkania”.
W mitologii egipskiej mamy nawet trzy boginie kojarzone z kotami:
- boginię Bastet,
- bóstwo Sechmet,
- egipską boginię Mafdet.
W starożytnym Egipcie koty miały status świętych.
Dlaczego czczono koty w starożytnym Egipcie?
Koty były czczone w starożytnym Egipcie z kilku powodów, zarówno praktycznych, jak i religijnych.
Praktyczne powody
Starożytni Egipcjanie cenili koty za ich umiejętność polowania na szkodniki takie jak gryzonie. W ciepłym klimacie Egiptu, plagi gryzoni mogły być szczególnie problematyczne, a koty pomagały je kontrolować. Były to zwierzęta domowe, które przynosiły korzyści zarówno w gospodarstwie domowym, jak i w rolnictwie, chroniąc zasoby żywnościowe przed szkodnikami.
Religijne powody
W religii starożytnego Egiptu koty były powiązane z wieloma bogami i boginiami. Najbardziej znana z nich jest Bastet (lub Bast). Koty były często przedstawiane w egipskim sztuce i mitologii, a niektóre mumie kotów odnalezione w Egipcie sugerują, że te zwierzęta były często pochowane razem ze swoimi właścicielami. W pewnym okresie historii Egiptu zabijanie kota, nawet przypadkowo, było przestępstwem karanym śmiercią.
Symbolika
Koty były również symbolem tajemniczości, elegancji i wdzięku, co przyciągało uwagę starożytnych Egipcjan. Ich samodzielność i niezależność były podziwiane, a ich zdolność do widzenia w ciemności była kojarzona z proroczymi mocami.
Dlatego koty były nie tylko praktycznym zwierzęciem domowym w starożytnym Egipcie, ale także ważnym symbolem religijnym i kulturowym.
Bogini Bastet (Bast) – bogini płodności,
Bastet, niekiedy nazywana Bast, to starożytna egipska bogini miłości, płodności, ochrony, a także kotów. Boginię przedstawiano z głową kota. Egipska bogini Bastet to także bogini ochrony mężczyzn przed demonami i symbol domowego ogniska, radości, przyjemności oraz tańca i muzyki. Bastet to bogini Wschodu – najważniejszym ośrodkiem kultu było Bubastis, leżące we wschodniej delcie Nilu. Tam znajdowała się jej główna świątynia. Co roku odbywały się tam wielkie festiwale ku jej czci, które przyciągały pielgrzymów z całego kraju.
Koty, które były uważane za święte w starożytnym Egipcie, były powiązane z Bastet. Uważano, że koty są żywymi symbolami tej bogini, dlatego były traktowane z wielkim szacunkiem i miłością. Wiele rodzin miało koty jako zwierzęta domowe, a zabicie kota, nawet przypadkowo, było poważnym przestępstwem.
W mitologii greckiej odpowiednikiem Bastet była Artemida. Kult bogini Bastet trwał od roku 3500 p.n.e. aż do 390 roku n.e.
Pozostałe bóstwa kojarzone z kultem kotów w Egipcie i ich znaczenie
Boginię Sechmet przedstawiano z głową lwicy. Według mitologii starożytnego Egiptu mogła być bardziej dzikim ucieleśnieniem kota Bastet i boginią ochrony władców na polu bitwy. Sechmet nazywano boginią Północy. W gronie bogów kojarzonych z kotami w Egipcie znalazła się także Mafdet – ją z kolei przedstawiano z głową ocelota. Mafdet była boginią chroniącą przed ukąszeniami węży i skorpionów.
Jak Egipcjanie traktowali koty? Kara za zabicie kota
Koty w starożytnym Egipcie były uznawane za zwierzęta święte. Za zabicie kota karano śmiercią. Ktokolwiek zabije kota w Egipcie, zostaje skazany na śmierć, bez względu na to, czy popełnił to przestępstwo umyślnie, czy nie. Ludzie zbierają się i zabijają go, tak pisał Diodorus Siculus, grecki historyk i podróżnik z czasów starożytnych.
Czy koty w Egipcie balsamowano?
W rodzinie na znak żałoby po śmierci kota golono brwi, z kolei po śmierci psa – całą głowę. Koty w Egipcie, które zakończyły swój żywot, balsamowano. Proces mumifikacji kotów był podobny do procesu stosowanego dla ludzi. Ciało kota było najpierw oczyszczane, a następnie usuwano z niego narządy wewnętrzne. Ciało było następnie suszone i nasycone solami, aby zapobiec rozkładowi. Następnie ciało było owijane w bandaże i umieszczane w specjalnie przygotowanym sarkofagu.
Do dzisiaj przetrwało wiele kocich mumii. Są one prezentowane w ważnych muzeach na świecie, również w Polsce (np. w Muzeum Narodowym w Warszawie i Muzeum Archeologicznym w Krakowie). Statuę Bastet wykonaną z brązu można podziwiać w Mediolanie. Figurki bogini Bastet eksponowane są również w muzeach w Stambule, Paryżu, Brooklynie czy Lipsku. Egipcjanie wierzyli, że koty są bogami, dlatego nikt nie ważył się ich tknąć. Mogły przebywać w miejscach kultu, dokarmiano je – miały iście „wspaniałe życie”.
Koty w Egipcie – popularność
Obecnie nadal żyje dużo kotów w Egipcie, także na wolności. Turyści mogą kupić wiele pamiątek związanych z dawnymi wierzeniami, na przykład figurki kotów. Jeżeli planujesz podróż do Egiptu, rozważ zakup takiej pamiątki, zwłaszcza jeśli jesteś miłośnikiem kotów. Pamiętajmy również, że koty w Egipcie (i nie tylko) to jedne z najpopularniejszych zwierząt domowych. Wiele wskazuje na to, że koty w Egipcie są wciąż popularniejsze niż na przykład psy.
Kot egipski mau – ulubieniec faraonów
Egipska rasa kotów to kot mau. Kiedy porównamy jego wygląd do wizerunku kotów w starożytnym Egipcie, zobaczymy uderzające podobieństw.
Są to koty średniej wielkości. Dorosłe mau osiągają około 30–35 cm wysokości. Koty ważą 4–6 kg, a kotki 3–5 kg. Mają niemalże posągową sylwetkę, sprawiają wrażenie dumnych i dystyngowanych. Poniekąd przypominają małe gepardy – mają cętkowaną sierść i „gepardzi” chód (kończyny tylne są dłuższe od przednich i mau poruszają się jakby na palcach).
Ciekawostką jest fakt, że koty mau to jedne z najszybszych kotów domowych. Potrafią rozpędzić się do 50 km/h. Cętki u kotów egipskich mau występują nie tylko na futrze, lecz również na skórze. Przybierają motyw tabby. Co to oznacza?
Koty egipskie mau są raczej spokojne, zrównoważone, a przy tym dystyngowane. Lubią jednak od czasu do czasu różne formy zabawy, także z właścicielem. Przywiązują się bowiem do opiekuna, wręcz uwielbiają pieszczoty i czas spędzony z człowiekiem.
Pamiętaj, że to koty, które lubią się wspinać. By zapewnić im odpowiednią dawkę ruchu, najlepiej kupić wysoki drapak i poświęcić im trochę czasu na zabawę. Mau są bardzo inteligentne – z pewnością uda Ci się nauczyć je aportowania i różnych innych sztuczek.
W Polsce w dalszym ciągu jest to rzadka rasa, a cena maluszka tej rasy wynosi około 4500 złotych. Wciąż jest też niewiele hodowli zajmujących się tą rasą.
Egipskie słowo oznaczające kota
W starożytnym języku egipskim, słowo oznaczające “kot” to “mau”. To słowo było prawdopodobnie onomatopeiczne, co oznacza, że naśladowało dźwięk, który wydaje kot, gdy miauczy.
Pelusium
Pelusium jest znane z bitwy, która miała miejsce w 525 p.n.e., gdy Persowie pod wodzą Kambyzesa II najechali Egipt. Według starożytnego historyka Herodota, Persowie wykorzystali szacunek, jaki Egipcjanie mieli do kotów, do swojej korzyści podczas tej bitwy.
Herodot pisze, że Persowie malowali obrazy kotów na swoich tarczach i wyprowadzali przed siebie zwierzęta uważane za święte przez Egipcjan, w tym koty. Wiedząc, że Egipcjanie nie bedą chcieli skrzywdzić zwierząt, Persowie byli w stanie pomyślnie pokonać ich w bitwie. Chociaż relacja Herodota bywa kwestionowana, ta historia jest często przywoływana jako przykład na to, jak świętość kotów wpłynęła na historię starożytnego Egiptu.
Koty w Egipcie. Podsumowanie
- Kot został udomowiony w Egipcie ponad 3 tysiące lat temu i był uznawany za zwierzę święte.
- W starożytnym Egipcie najważniejszą boginią z głową kota była Bastet – symbol domowego ogniska, radości, przyjemności oraz tańca i muzyki.
- Do dziś przetrwało wiele kocich mumii.
- Egipska rasa kotów to mau, w Polsce jest jednak rzadka i droga.
Dawne wierzenia Egipcjan i postacie z mitologii egipskiej tak głęboko zakorzeniły się w egipskiej kulturze, że nawet dziś koty w Egipcie darzy się wyjątkowym szacunkiem. Mało kto jednak wierzy, że pod ich postacią na ziemię schodzą bogowie.
* źródło: history.com